خلاصه و اهم مطالب جلسه نهم 

۱۴۰۲/۸/۲۱

مهمترین ویژگی فلسفه صدرایی، وجودی بودن آن است.
امر واقع چه جایگاهی در فلسفه صدرایی دارد؟
در این راستا، کاوش باید از مبانی فلسفه صدرایی و از جمله مهمترین آن یعنی اصالت وجود آغاز شود.
ملاصدرا میخواهد بگوید: آنچه که هست، ما به ازاء چه چیزی است؟
در این عبارت، آنچه، چیستی و هست، هستی میباشد، کدام یک از این دو حقیقی هستند؟
چیستی، ماهیت و هستی، وجود است، کدام حقیقی اند؟ و کدام اصالت دارند؟
 از نظر ملاصد را هم ماهیت و هم وجود هر دو حقیقی هستند و هر امر خارجی و عینی، هم مصداق وجود (هستی) و هم مصداق ماهیت (چیستی) است.  
در خارج یک مصداق بیشتر نیست و آن مصداق هر کدام از وجود و ماهیت باشد، به معنای نفی مصداق دیگری بودن نیست. اما مصداق بودن برای وجود اصالت دارد، یعنی اول وجود و هستی آن مورد شناخت واقع میشود، سپس چیستی آن. چرا که اولین چیزی که ما بدون واسطه ادراک میکنیم وجود است، چون وجود مدرک شهودی و وجدانی ماست، چون بین ما و خارج مشترک است و داشته خودمان است و ما به الاشتراك ما و خارج است، لذا، نقطه اشتراک ما و خارج، هستی است نه چیستی.
چیستی ها ما به الافتراق و اختلاف همه امور خارجی هستند.  
مفهوم دوم و ثانوی، مفهوم ماهیت و چیستی است و آن را بر اساس وجود و در یک ارتباط وجودی میشناسیم. (یعنی ماهیت را با واسطه وجود شناسایی می کنیم).
 وجود امر متقدم و پیشینی و اولی است و ماهیت امر متاخر و پسینی و ثانوی است.
ذهن انسان از امر مصداقی و خارجی، اولویت را به چیستی و ماهیت میدهد.
واقع، ثبوت و عینیت به وجود برمی گردد و ذهن، اثبات و ذهنیت به ماهیت برمی گردد.

معقولات(ادراکات و شناختهای انسان)

  • معقول اول: نخستین ادراکات، ادراکات پایه و بنیادین و پایه ی ادراکات. یعنی آنچه در ذهن است و ما به ازاء خارجی دارد، کاملاً عینی است. عروض و اتصافش در خارج است.
  • معقولات ثانی منطقی: ادراکات پسین ذهنی  (کاملاً ذهنی)، عروض و اتصاف آن در ذهن است. (مانند نوع، جنس و فصل)
  • معقولات ثانیه فلسفی: ادراکات پسین عینی؛ عروض در ذهن (مصداق) و اتصاف در خارج.